Fietsparkeren thuis
Wat als de gevel geen optie meer is?
Wat als fietsparkeren aan de gevel binnekort niet meer mag? Vanaf 1 september 2026 verplicht de nieuwe Vlaamse wegcode minstens 1,5m vrije doorgang op voetpaden. Dat betekent in veel straten een verbod op gevelparkeren, een praktijk die vandaag vanzelfsprekend is. Maar waar moeten al die fietsen dan naartoe? De nood aan goede fietsparkeervoorzieningen groeit, zeker nu Vlaanderen inzet op 30% fietsgebruik voor alle verplaatsingen tegen 2030. Toch krijgt het thema vandaag opvallend weinig aandacht. Zowel in beleidsnota’s als in onderzoek wordt fietsparkeren, zeker het stallen van fietsen aan of nabij de woning, vaak slechts zijdelings vermeld. Het onderwerp wordt meestal ondergebracht bij “fietsinfrastructuur” in brede zin, terwijl het een eigen en urgente uitdaging vormt.
Onderzoeksopzet
In haar masterthesis onderzocht onze collega Emma Goethals welke factoren het gebruik van gevelparkeren beïnvloeden. Hiervoor telde ze in Sint-Niklaas de fietsen aan de gevels in 105 straten. In 2016 werd diezelfde telling ook al uitgevoerd door toenmalig gemeenteraadslid Patric Gorrebeeck. Aan de hand van deze twee dataseets kon de evolutie in het gevelparkeren geanalyseerd worden. De data werd ook ruimtelijk geanalyseerd via QGIS en verrijkt met sociaaleconomische gegevens van Statbel. Tot slot werd er een enquête uitgevoerd in de straat met de meeste fietsen aan de gevels en in een straat waar sinds een jaar structureel stallingen waren geplaatst voor de inwoners.
Meer dan een probleem van ruimte
In 75% van de getelde straten is het voetpad te smal om vanaf 2026 nog fietsen tegen de gevels te mogen plaatsen. Deze straten worden dus rechtstreeks getroffen door de nieuwe regelgeving. De meeste fietsen aan de gevel staan net in die straten met de smalste voetpaden. Precies daar is de doorgang voor rolstoelgebruikers, mensen met een rollator, slechtzienden, gezinnen met een kinderwagen en andere voetgangers het meest problematisch. Vooral mensen met een laag inkomen, in kleine huizen en met een migratieachtergrond maken gebruik van gevelparkeren. Gebrek aan stallingsruimte houdt mensen tegen om grotere, duurdere of kwalitatieve fietsen aan te schaffen. Bewoners die vandaag hun gang of gevel gebruiken als fietsenstalling gaven in de enquête aan dat ze om die reden géén bakfiets of elektrische fiets kopen. Tegelijk blijkt uit de enquête dat zelfs mensen mét garage of berging vaak overdag hun fiets aan de gevel zetten om er snel aan te kunnen wanneer ze weg moeten. De gevel is in die zin ook een vorm van “dagstalling” dicht bij de voordeur.
Het probleem is dus niet alleen ruimtelijk maar ook sociaal: zonder alternatief voor de gevel worden net de meest kwetsbare bewoners het hardst getroffen. Bovendien is er ook een grote nood voor alternatieven want in de straten waar vandaag veel fietsen aan de gevels staan zijn de voetpaden niet toegankelijk voor voetgangers.
Uitdagingen voor het fietsbeleid
De nieuwe wegcode geeft een grote uitdaging voor lokale besturen. In straten met weinig publieke ruimte lijkt extra stallingsruimte onhaalbaar. Maar er zijn alternatieven. Autoparkeerplaatsen kunnen omgevormd worden, op 1 autoparkeerplaats kunnen tot wel 8 fietsen gestald worden. Er bestaan ook betalende oplossingen. Fietstrommels, fietskluizen of inpandige buurtstallingen bieden extra capaciteit en veiligheid. Zo kunnen leegstaande panden herbestemd worden als inpandige buurtfietsenstallingen en op sites met garageboxen is er vaak nog plaats om fietskluizen of fietstrommels te plaatsen. Er is nood aan een combinatie van de systemen. Zo kunnen gratis stallingen op een autoparkeerplaats een goed alternatief geven voor de vlotte toegankelijkheid van de gevel, terwijl betalende systemen voorzien in een veilige stallingslocatie voor duurdere en grotere types fietsen.
Pleidooi voor een geïntegreerd parkeerbeleid
In één van de getelde straten in Sint-Niklaas, de Watermolendreef, stonden bij de telling 75 fietsen aan de gevel. Om die allemaal te vervangen door fietsenstallingen zouden er 10 parkeerplaatsen voor auto’s moeten verdwijnen: dat is 18% van de beschikbare autoplaatsen in die straat. Tegelijk gaven vrijwel alle bewoners aan dat de parkeerdruk voor auto’s vandaag al hoog is. Het toont aan hoe gevoelig het debat is en waarom een geïntegreerd parkeerbeleid noodzakelijk is. Fietsparkeren moet als een vast onderdeel gezien worden van het parkeerbeleid.
De nieuwe wetgeving biedt steden en gemeenten een momentum om de publieke ruimte eerlijker, toegankelijker en duurzamer in te richten. Door fietsparkeren volwaardig op te nemen in het parkeerbeleid en ruimtelijke beleidsplannen, kunnen lokale besturen zorgen voor leefbare straten waar iedereen zich vlot kan verplaatsen. Een goede fietsparkeerplek aan huis is géén detail, maar een noodzakelijke schakel in het stimuleren van duurzaam vervoer.
Abonneer op onze nieuwsbrief
We houden u enkele keren per jaar op de hoogte van onze updates en ons aanbod. U kunt op elk moment opnieuw uitschrijven.